Δε χρειάζεται να είσαι γλωσσολόγος για να καταλάβεις τη διαφορά μεταξύ ενικού και πληθυντικού αριθμού. Ούτε χρειάζεται να είσαι κοσμογυρισμένος happy traveler πρωθυπουργός για να μπορείς να διαπιστώσεις αν μιλάμε για το κέντρο της Αθήνας ή των Χανίων. Γιατί δυσκολεύονται όμως τόσο πολύ οι δημοσιογράφοι των καθεστωτικών τηλεοπτικών «ρεπορτάζ» και ηλεκτρονικών μέσων στο να διακρίνουν τα παραπάνω;
Η ιστορία σχετικά με την αφίσα του «γνωστού ηθοποιού και σκηνοθέτη» Δημήτρη Λιγνάδη* μας επιτρέπει να παρατηρήσουμε το πόσο ραγδαία εξελίχθηκε η διάδοση της είδησης της αφισοκόλλησης, αφού όμως πρώτα βολικά αλλοιώθηκε. Αναλυτικότερα, την Πέμπτη 11/2/2021 γύρω στις 21.00 πρωτογενώς ανακτήθηκε και δημοσιεύτηκε η φωτογραφία της αφίσας σε δύο λογαριασμούς μέσου κοινωνικής δικτύωσης: α) στη σελίδα του Κοινωνικού Ραδιοφώνου Χανίων (ΚΡαΧ), με επισήμανση του τόπου αφισοκόλλησης και β) σε ακόμα ένα προσωπικό λογαριασμό. Μέσα σε διάστημα λίγων ωρών, αυτό που ακολούθησε ήταν η αναπαραγωγή, από την πλειονότητα των καθεστωτικών μέσων, της παραπάνω δράσης ως είδηση μαζικής αφισοκόλλησης στο κέντρο της Αθήνας, και μάλιστα από την αναρχική ομάδα Ρουβίκωνας, συνοδευόμενη από αιχμές για «ανθρωποφαγία», «άγρια Δύση», και άλλες βλακώδεις βιβλικές αναφορές (π.χ. «ο αναμάρτητος πρώτος τον λίθον βαλέτω», κλπ). Και ώσπου η κόλλα να στεγνώσει στην μοναδική αφίσα της Ηρώων Πολυτεχνείου στα Χανιά, το Star Channel στο κεντρικό του δελτίο ειδήσεων είχε ήδη βγάλει ετυμηγορία: “Γνωστός σκηνοθέτης στο μάτι του κυκλώνα… για το τίποτα”. Όπου “τίποτα” στην συγκεκριμένη περίπτωση, βλέπε μαρτυρίες ατόμων σε ΜΜΕ για βιασμό και σεξουαλική παρενόχληση σε ανήλικη ηλικία από τον ΔΛ.
Μέσα σε αυτόν τον ορυμαγδό από ψευδεπίγραφες ειδήσεις (fake news) που συνέχισαν να κατακλύζουν το διαδίκτυο και τις οθόνες των τηλεοράσεων, δεν μπορούσαμε παρά να αρχίσουμε να αναρωτιόμαστε: Πώς γίνεται να έχει αλλοιωθεί τόσο πολύ η παραπάνω είδηση; Τι σκοπό εξυπηρετεί κάτι τέτοιο; Μπορεί άραγε να σχετίζεται, για παράδειγμα, με την προχειρότητα στη τήρηση στοιχειώδους δεοντολογίας και παγιωμένων πρακτικών, όπως η διασταύρωση μιας είδησης, ή η παραποίηση αυτή έγινε εσκεμμένα;
Σύμφωνα με έναν από τους ορισμούς** που μπορούν να δοθούν στις ψευδεπίγραφες ειδήσεις, αυτές είναι: “Ψευδείς, ανακριβείς ή παραπλανητικές πληροφορίες που κατασκευάζονται, παρουσιάζονται και προωθούνται με σκοπό το κέρδος ή για να ζημιώσουν το κοινό συμφέρον”.
Στην προκειμένη περίπτωση, το κυριότερο κίνητρο για την συγκεκριμένη διαχείριση της είδησης είναι η καταφανής προσπάθεια συγκάλυψης του ΔΛ και του κύκλου του, καθώς και της έντεχνης μετατροπής του από θύτη σε θύμα. Σκοπός λοιπόν είναι το κουκούλωμα της όλης υπόθεσης και μαζί των όποιων σχετικών πολιτικο-κοινωνικό-οικονομικών προεκτάσεων έχει αυτή η ιστορία (βλ. ο ΔΛ ως προσωπική επιλογή του Μητσοτάκη και ως προστατευόμενος της υπουργού Πολιτισμού Μενδώνη, η αδράνεια της αστικής δικαιοσύνης σε αντίστοιχα παρελθόντα γεγονότα αλλά και τωρινά, κλπ.), με στόχο να περάσει και αυτό το σκάνδαλο ήσυχα-ήσυχα στη σφαίρα της λήθης (για αντίστοιχη περίπτωση βλέπε Νίκο Γεωργιάδη, διάσημο πολιτικό-παιδεραστή). Για αυτό άλλωστε όταν η αλήθεια τσαλακώνει την εικόνα τους πρέπει να φιμώνεται με λίστα Πέτσα και “πολιτιστικούς τρομονόμους”. Σε αυτό λοιπόν το “καλοστημένο” παιχνίδι πολιτικής εξουσίας, κυρίαρχων ΜΜΕ και συγκάλυψης ειδεχθών σεξουαλικών εγκλημάτων, είμαστε σταθερά απέναντι. Ο βασιλιάς είναι γυμνός και ο Μωυσής μακαρίτης.
Για μας στο ΚΡαΧ η πληροφόρηση δεν είναι εμπόρευμα, άρα ούτε εργαλείο για την προσέλκυση διαφημίσεων, ούτε ευκαιρία για συναλλαγές κάτω από το τραπέζι. Είναι όμως σίγουρα κομμάτι της κοινής ανάγκης να πάρουμε τη ζωή μας στα χέρια μας και σε αυτό το πλαίσιο επιδιώκουμε να πάρουμε στα χέρια μας και την ειδησεογραφία. Σύμφωνα με την εμπειρία μας καμία είδηση δεν είναι “αντικειμενική” και καμία κάλυψη δεν μπορεί να αποκαλείται “σφαιρική”, επειδή (τάχα) παρουσιάζει κάποια “άλλη” άποψη, αρκεί αυτή να παραμένει εντός συστήματος. Ξέρουμε πολύ καλά ότι ο παρατηρητής επηρεάζει το πείραμα κι ότι το θέαμα κατασπαράζει πρώτα την αλήθεια, μετά το περιεχόμενο και τελικά τον θεατή του. Γι αυτό έχουμε αποφασίσει να δίνουμε φωνή στα πρόσωπα που δεν την έχουν. Αν τελικά υπάρχει “η αλήθεια (και) είναι εκεί έξω”, διεκδικούμε να αποτυπώσουμε από αυτήν μόνο εκείνο το μικρό κομμάτι της που αναλογεί στην συλλογική εμπειρία, τις περιορισμένες δυνατότητες και τις δημοσιοποιημένες αρχές μας. Μια από αυτές τις αρχές είναι ότι δεν “κατασκευάζουμε” ειδήσεις.
Σε μια αντιστροφή στίχων της Δημουλά που θέλουν το ψέμα όνομα ουσιαστικόν στην αρχή ενικού αριθμού και έπειτα πληθυντικού, ο συντονισμένος πολλαπλασιασμός μιας εικόνας σε πολλές ίδιες εικόνες κατέδειξε πως το ψέμα είναι πιο αποδοτικό όταν πολλαπλασιάζεται. Πολλές αφίσες σε πολλούς τόπους και το ψέμα γίνεται ουσιαστικό, σχεδόν πανδημικό. Η διαχείρισή του ακολουθεί το ίδιο μοτίβο.
*Βλέπε σχετικό κείμενο στην εφημερίδα “Άπατρις”
**Πηγή: άρθρο στην εφημερίδα “η Αυγή”