ΤΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ ΑΛΛΑΖΕΙ!!
Ενώ ο επόμενος πόλεμος περιμέναμε να είναι για το νερό, προς το παρόν μαίνεται ο πόλεμος του ηλεκτρικού ρεύματος. Καταιγιστικές εξελίξεις τόσο για τη χώρα όσο και για το νησί που θα αποτελέσει ενεργειακό κόμβο μέσω του Αθερινόλακου Σητείας και των διασυνδέσεων με την ηπειρωτική χώρα όσο και σαν παραγωγός, λόγο δεδομένων αυξημένου αιολικού, ηλιακού αλλά και των υδρογονονθράκων που ψάχνουμε αν υπάρχουν.
Saudi Greek Interconnection (Ελλάδα – Σαουδική Αραβία), το Great Sea Interconnector (Ελλάδα – Κύπρος – Ισραήλ) και το GREGY (Ελλάδα – Αίγυπτος), Green Aegen Interconnector (Ελλάδα – Γερμανία), East Med (αγωγός Φυσικού Αερίου). Αυτές είναι κάποιες από τις διασυνδέσεις για τη διακίνηση ενέργειας (πώληση, αγορά, μεταφορά) στα σκαριά ή συμφωνημένες.
Μιλάμε για υδρογονάνθρακες, υπεράκτια αιολικά, αιολικά σε όλο τον ορεινό όγκο, φωτοβολταϊκά χερσαία και πλωτά, υδρογόνο – ξεχάσαμε τίποτα;;
Με το παραμύθι της παραγωγής ενέργειας για αυτονομία και τη διασφάλιση της ευστάθειας του ηλεκτρικού συστήματος του νησιού και την αποφυγή μπλακ άουτ, θέσεις εργασίες κτλ., με την ίδια επιχειρηματολογία (copy paste το κάνουν;) προωθούνται μεγαθήρια επενδύσεων που μόνο στην κάλυψη των αναγκών του νησιού, την καταπολέμηση της ενεργειακής φτώχιας και την προστασία του περιβάλλοντος δεν αποσκοπούν.
Ξεκίνησαν οι έρευνες για τους υδρογονάνθρακες, ένα προϊόν ορυκτό, καθόλου «πράσινο» που κατατάσσεται στην κατηγορία όσων οι επιστήμονες λένε ότι για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής έπρεπε να το σταματήσουμε χτες. Σε τεράστια βάθη με έντονη σεισμική δραστηριότητα θα βάλουμε τρυπάνια, με το όνειρο να γίνουμε Νορβηγία, μόνο που εκεί οι εξορύξεις είναι δημόσιες προς το κοινό όφελος και όχι ιδιωτικών εταιρειών. Με κίνδυνο καταστρεπτικών ατυχημάτων για το νησί θα εγκαταστήσουμε στη ΝΔ Κρήτη μια θαλάσσια βιομηχανία με μεγάλες ανάγκες λιμενικών εγκαταστάσεων και υποδομές τροφοδότησης, οπότε μάλλον θα γίνουμε κόλπος Μεξικού. Προς το παρόν οι έρευνες για την ύπαρξη ή όχι κοιτασμάτων είναι καταστροφική για τα θηλαστικά της κρητικής θάλασσας καθώς τα ηχοβολιστικά εκτοξεύουν ηχητικές βόμβες στο βυθό.
Τα υπεράκτια αιολικά, παρόλο που η κατασκευή τους αργεί ακόμα, τρέχουν να προλάβουν τις ημερομηνίες. Μετά από μεγάλη αντίδραση (ούτε τα οικονομικά οφέλη του τουρισμού δεν τους νοιάζουν!), αποφάσισαν να τα μετακινήσουν εκεί που δεν θα ενοχλούν – πίσω από τον Αφορεσμένο – και να διαπραγματευθούν με ανταποδοτικά. Μια ακόμα τεράστια επένδυση που δεσμεύει θαλάσσιο χώρο, αλιευτικές περιοχές με καταστροφή του υποθαλάσσιου οικοσυστήματος. Ταυτόχρονα απαιτεί παραθαλάσσιο χερσαίο χώρο για χερσαίων βοηθητικών έργων. Έργο τεράστιας ισχύος, με αρχικό σχεδιασμό τα «Κρήτη 1» 590 ΜW στον Αθερινόλακκο και τα «Κρήτη 2α, 2β» 1.135 ΜW γύρω από τη Σπίναλογκα, εκτός τα «Κρήτη 3,4» που θα γίνουν σε μεταγενέστερο χρόνο.
Τα αιολικά εντός ορεινών όγκων είναι από τα πρώτα που χωροθετήθηκαν με τις βεβαιώσεις παραγωγού να πηγαίνουν πίσω στις προηγούμενες δεκαετίες. Με τον Δ. Σητείας να σηκώνει μέχρι τώρα το μεγαλύτερο βάρος, το 42% της ηλεκτρικής ενέργειας από αιολικά στην Κρήτη. Ειδικά το πάρκο που χωροθετείται τώρα στον ν. Ηρακλείου και γύρω από το οροπέδιο του Λασιθίου είχε αρχική άδεια το 2011 – για το σύνολο του έργου 873 MW σε όλη την Κρήτη, με το μεγαλύτερο μέρος στη Σητεία, Οροπέδιο και Καθαρό. Η άδεια παραγωγής γι’ αυτά τα έργα χορηγήθηκαν με την πολιτική ότι θα ήταν οι ίδιες οι εταιρείες που θα υλοποιούσαν τις υποβρύχιες διασυνδέσεις με την Ηπειρωτική χώρα. Οι άδειες παραγωγής περιλάμβαναν τον όρο ότι ανακαλούνται σε περίπτωση αδυναμίας υλοποίησης του έργου της ανεξάρτητης διασύνδεσης. Το 2021 με μια σκανδαλώδη νομοθετική ρύθμιση απαλλάχτηκε της υποχρέωσης κατασκευής της διασύνδεσης και ταυτόχρονα δέσμευσε το 50% της ισχύος του συστήματος. Δηλαδή ενώ θα έπρεπε να είναι λόγος ακύρωσης της χωροθέτησης τους η μη τήρηση των αρχικών όρων, επιπλέον δεσμεύει τον πολύ περιορισμένο ενεργειακό χώρος παροχής ενέργειας έναντι άλλων παραγωγών ιδιωτών ή κοινωφελών. Το 2023 τροποποιείται η βεβαίωση παραγωγού και «σπάει» το έργο σε δύο ΜΠΕ, του Ηρακλείου – οροπεδίου Λασιθίου και των Χανίων υποβαθμίζοντας την σημασία τους αλλά διατηρώντας τα δικαιώματα του μέχρι να μπορέσει το δίκτυο να σηκώσει το σύνολο της επένδυση. Σημειωτέων η ίδια εταιρεία αγοράζεται από Αραβικά funds. Τελικά μήπως γίνεται μόνο για το χρηματιστηριακό παιχνίδι; Μας πουλάνε και μας αγοράζουν γη και ανθρώπους όλους μαζί για την άνοδο των μετοχών;;
Τα φωτοβολταϊκά φυτρώνουν πλέον παντού, ακόμα και σε αγροτική γη υψηλής παραγωγικότητας, όπως το Θεσσαλικό κάμπο και την Κοζάνη, όπου παραμερίζεται η αγροτική παραγωγή με την επισιτιστική κρίση προ των πυλών. Πλέον όμως έχουμε ένα νέο φρούτο, τα πλωτά σε λίμνες και θάλασσες. Έχουμε ήδη απορριπτικές αποφάσεις Δημοτικών Συμβουλίων. Από τον Δήμο Αρταίων για τη λίμνη Πουρναρίου ισχύς 103 ΜW, λόγω ασάφειας των επιπτώσεων του υδάτινου δυναμικού, των περιβαλλοντικών αλλά και του πρωτογενή τομέα. Από το Δ. Σητείας (είναι δυνατόν να μην βάλουμε και ένα τέτοιο;) για ένα πιλοτικό ισχύς 1MW με αρνητική εισήγηση, καθώς δεσμεύεται θαλάσσια έκταση και δεν θα είναι διαθέσιμη για αλιεία και ναυσιπλοϊα, δεν υπάρχει έρευνα για ύπαρξη ποσειδωνίας, γειτνίαση με τον ΑΗΣ ΑΘΕΡΙΝΟΛΑΚΟ κ.α. Προγραμματίζεται παρόλ’ αυτά στην Κρήτη ένα πιλοτικό μέχρι το 2027. Όπου «πιλοτικό» σημαίνει χωρίς την υποχρέωση λήψης Βεβαίωσης Παραγωγού ή Βεβαίωσης Ειδικών Έργων, χωρίς περιβαλλοντική αδειοδότηση και λήψη Πρότυπων Περιβαλλοντικών δεσμεύσεων καθώς και την υποχρέωση έκδοσης οικοδομικής άδειας (σε θαλάσσια και παράκτια περιοχή !!).
Το υδρογόνο είναι ακόμα σε αρχικά στάδιο, αλλά θα βοηθούσε στην αποθήκευση της ενέργειας. Φυσικά ο πρώτος σταθμός υπολογίζουν να εγκατασταθεί, πού αλλού; Στη Σητεία! Στον Αθερινόλακκο! Από όπου θα περάσει ο East Med, αγωγός φυσικού αερίου (ορυκτό καύσιμο που επιδεινώνει την κλιματική αλλαγή), αλλά η Κρήτη δεν θα έχει τα οφέλη του φτηνού αυτού προϊόντος καθώς θα φεύγει απευθείας για την ηπειρωτική περιοχή.
Φυσικά χρησιμοποιούνται διάφορα τεχνάσματα όπως οι όροι «Στρατηγικές επενδύσεις» όπου τις τρέχουν στελέχη των υπουργείων και η τοπική κοινωνία παίζει τον ρόλο κακού κομπάρσου. «Πιλοτικά» όπου δεν χρειάζονται αδειοδοτήσεις γιατί «πειραματιζόμαστε»;;. Σπάνε έργα με σε μικρότερα για να μην χρειάζονται ΜΠΕ και να υπόκεινται σε χαμηλότερη κατηγορία χωρίς συσσωρευτικές συνέπειες, όπως οι 17 «μικρές» ανεμογεννήτριες γύρω από τον οικισμό της Πρίνας που κατατέθηκαν με 17 αιτήσεις αντί για μια, χωρίς να περνάνε από ΡΑΕ (ΡΑΑΕΥ πλέον η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας). Φυσικά μην ξεχάσουμε τις επενδύσεις γεωπολιτικού συμφέροντος. Οτιδήποτε για να παρακαμφθεί ακόμα και αυτή η στοιχειώδης περιβαλλοντική νομοθεσία που έχει γίνει κουρελόχαρτο.
Όπως έγινε φανερό, το πρόβλημα δεν είναι η παραγωγή, καθώς για την επάρκεια της όλη η Κρήτη σε περίοδο αιχμής η κατανάλωση χρειάζεται περίπου 800 ΜW. Το πρόβλημα είναι το δίκτυο μεταφοράς και η αποθήκευση για τις ώρες που δεν έχουμε παραγωγή, δηλαδή το βράδυ και όταν δεν φυσάει. Το αίτημα για σύνδεση της Κρήτης με υποβρύχιο καλώδιο υψηλής τάσης μετράει πολλές δεκαετίες πίσω. Τώρα διαθέτουμε δύο συνδέσεις, Χανιά – Πελοπόννησος, η «μικρή» όπως λέγεται και Ηράκλειο (Δάμαστα) – Αττική η «μεγάλη» που ολοκληρώνεται εντός του 2024. Μέσω της δικτύωσης μπορούμε να πάρουμε αλλά και να δώσουμε ενέργεια (!). Σήμερα ο Διαχειριστής προωθεί την περιβαλλοντική αδειοδότηση μιας νέας γραμμής Μεταφοράς Υψηλής Τάσης που θα συνδέει τους υποσταθμούς Χανιά – Ηράκλειο ώστε να υπάρξει ενεργειακή αναβάθμιση και να αυξηθεί η ισχύς των ΑΠΕ. Στις εξαγγελίες του υπουργείου ανέφεραν για υπογειοποίηση του, αλλά αλλάξανε τα πλάνα τους, καθώς ο ΑΔΜΗΕ Α.Ε. αδυνατεί λόγω κόστους και τεχνικών δυσκολιών. Έτσι προτάσσει τη λύση υπέργειων πυλώνων, κοντά σε οικισμούς, στα «Απάτητα Βουνά» κτλ. αδιαφορώντας για τις επιπτώσεις στο περιβάλλον και την υγεία των κατοίκων. Μετά από την αποτυχημένη σύσκεψη στην περιφέρεια Κρήτης μεταξύ τοπικών φορέων και της εταιρείας υπήρξε κάλεσμα διαμαρτυρίας από τη δημοτική αρχή Αποκόρωνα όπου ο δήμαρχος δήλωσε την κάθετη αντίθεση του στο έργο.
Λόγω του περιορισμένου ενεργειακού χώρου που διαθέτει το νησί, του δικτύου υψηλής τάσης δηλαδή που χρειάζεται επέκταση και αναβάθμιση, οι επενδύσεις που μπορούν να αναπτυχθούν προς το παρόν είναι περιορισμένες. Παρόλαυτα η υλοποίηση μεγάλων έργων ΑΠΕ προωθείται ενώ δεν υπάρχει χώρος για σύνδεση έργων ΟΤΑ, μικρομεσαίων επιχειρήσεων και ενεργειακών κοινοτήτων. Ακόμα και σε έτοιμα ολοκληρωμένα έργα κοινής ωφέλειας ο ενεργειακός χώρος είναι «κλειδωμένος». Η δέσμευση του χώρου για την υπό κατασκευή επενδυτικών έργων δεν αφήνει περιθώρια για παραγωγή ευρείας βάσης πολιτών, ακόμα και όταν επιχειρήσεις όπως ΤΟΕΒ, ΔΕΥΑ κ.α. αντιμετωπίζουν σοβαρό πρόβλημα λόγω αυξημένου ενεργειακού κόστους. Πολλώ δε μάλλον που το τιμολόγιο του ρεύματος για τις κοινωφελείς επιχειρήσεις δεν είναι όσο το βιομηχανικό με μεγάλη έκπτωση αλλά οικιακό. Προωθούνται βέβαια μέσω του προγράμματος «Απόλλων» τα συμβόλαια προμήθειας (PPA’s) αλλά αποτελούν μια αγοραπωλησία μεταξύ παραγωγών και φορέων και όχι αυτοπαραγωγή ή όπως θα έπρεπε δωρεάν ηλεκτρικό ρεύμα σε δημόσιας ωφέλειας οργανισμούς.
Αλήθεια γιατί η ΡΑΕ (Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας) έγινε ΡΑΑΕΥ (Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας, Υδάτων) και προωθείται η ενοποίηση της διαχείρισης των υδάτων ανά περιφέρεια; Λειτουργεί τόσο όμορφα και σωστά που της δώσαμε την διαχείριση του νερού; Μόνο για να «λύσουν» τα προβλήματα με έμμεση ή άμεση ιδιωτικοποίηση; Ή μήπως επίσης το νερό είναι το καλύτερο μέσο αποθήκευσης ενέργειας μέσω αντλιοταμιευτήρων αλλά και τη διευκόλυνση εγκατάστασης πλωτών φωτοβολταϊκών στις τεχνητές και φυσικές λίμνες;
Συμπερασματικά, η ενέργεια είναι το καινούργιο προϊόν που θέλει να πουλήσει η Ελλάδα. Είτε ως ενδιάμεσος κόμβος είτε ως παραγωγική χώρα. Η κλιματική κρίση αποτελεί πρόφαση (και όχι πρόβλημα όπως θα έπρεπε) αφού την εξαγωγή ορυκτών καυσίμων δεν προτιθέμεθα να την μειώσουμε αλλά ψάχνουμε για υδρογονάνθρακες και Φ.Α. Οι πάγοι που λιώνουν στην Ανταρκτική είναι μια ευκαιρία για νέους μεταφορικούς δρόμους και όχι περιβαλλοντικές αλλαγές που θα μας πνίξουν. Η Κρήτη αλλά και όλη η Ελλάδα οδεύει προς μια εκβιομηχάνιση της θάλασσας, ακτών, κάμπων και ορεινών όγκων για μεγάλες επενδύσεις με την εγκατάσταση πάρκων, συνοδών κτιρίων, δρόμους και διασύνδεση αυτών με καλώδια υποθαλάσσια και υπέργεια καθώς και πυλώνες υψηλής τάσης. Φυσικά υποβαθμίζεται το φυσικό περιβάλλον, ο τουρισμός περιορίζεται, η αγροτική παραγωγή μειώνεται. Όλα αυτά τελικά δεν βοηθάνε καν στη μείωση της ενεργειακής φτώχιας, με τη διάλυση κάθε άλλης οικονομικής δραστηριότητας, τα κέρδη τα καρπώνονται λίγοι και εκλεκτοί ενώ εμείς θα προσπαθούμε ως ιθαγενείς να πληρώσουμε τους λογαριασμούς του ρεύματος και το σιτάρι για ψωμί που θα εισάγουμε.
Το οικονομικό μοντέλο της Κρήτης αλλάζει !!
